Wczasy

Pomorze Zachodnie

19 kwietnia 2013r.

WIADOMOŚCI OGÓLNE Ogólna charakterystyka (stan 1977 r.). Pomorze Zachodnie zajmuje pn.-zach. część Polski przylegającą do Bałtyku, od ujścia Odry aż po ujście Łeby. Powierzchnia 3 województw zachodniopomorskich obejmuje ok. 26 tys. km2 (w tym woj, koszalińskie — 8,5 tys. km2, woj. słupskie — 7,5 tys. km2, woj. szczecińskie — 10 tys. km2). Obszary omówione w przewodniku to ok. 30 tys. km2, bowiem niektóre trasy sięgają poza administracyjne tereny wymienionych województw, obejmując pn. fragmenty woj. gorzowskiego i woj. pilskiego i wsch. — woj. bydgoskiego. Łącznie opisane obszary zajmują ok. 10% powierzchni Polski. Od pn. Pomorze Zachodnie przylega do Bałtyku na przestrzeni ok. 250 km (ok. połowa morskiej granicy państwowej), na zach. graniczy z NRD, od pd. z woj. gorzowskim i woj. pilskim, a od wsch. z woj. bydgoskim i woj. gdańskim. Całość stanowi nieregularny mocno wydłużony romb, ciągnący się wzdłuż brzegu Bałtyku z zach. na wsch. Liczba mieszkańców 3 województw wynosi 1 668 tys. osób, a więc niecałe 5% ludności kraju (woj. koszalińskie liczy 440 tys., woj. słupskie — 361 tys., woj. szczecińskie — 867 tys.); większość mieszka w miastach (62% ogółu), przy czym najwyższy procent ludności miejskiej ma woj. szczecińskie— 73%, koszalińskie — 58% i słupskie—50%. Na 1 km2 przypada 64 mieszk., przy czym największą gęstość zaludnienia ma woj. szczecińskie (87 osób/l km2), woj. koszalińskie (52 osoby/l km8) i woj. słupskie (48 osób/l km2). Największymi pod względem liczby mieszkańców miastami są stolice województw: Szczecin — 376 tys., Koszalin — 80 tys., Słupsk — 80 tys., a następnie Stargard Szczeciński — 53 tys. i Świnoujście — 44 tys. Największe pod względem zajmowanej powierzchni są: Świnoujście — 314 km2 (3 miej- sce w Polsce po Warszawie i Krakowie) i Szczecin — 300 km2 (4 miejsce w Polsce). Krajobraz Pomorza Zachodniego ukształtował skandynawski lądolód przed ok. 15 tys. lat. Geograficznie dzieli się ono na położone nad brzegiem Bałtyku Pobrzeże Zachodniopomorskie, które obejmuje pas przymorskich nizin od Świnoujścia (w tym 44 polskie wyspy morskie) aż po wsch. przymorski kraniec woj. słupskiego (okolice Łeby). W rejonie ujścia Odry daleko na pd. sięga Nizina Szczecińska obejmująca jeszcze okolice Wełtynia, Pyrzyce i Łobez. Resztę terenów zajmują pojezierza tworzące potężny łuk, mający swój początek na zach. w okolicy Cedyni i biegnący przez Myślibórz, Drawsko po Bytów, by swe kulminacje osiągnąć już w woj. gdańskim (Wieżyca k. Kościerzyny wys. 331 m n.p.m.). Łuk ten stanowi wododział, z którego ku pn. spływają rzeki do Bałtyku, a ku pd. — do Warty, Noteci i Wisły. Na omawianym obszarze jest około 4 tys. jezior (o pow. powyżej 1 ha); w większości są to jeziora rynnowe, polodow-cowe, głównie w strefie moreny czołowej. Są też nieliczne jeziora ujściowe (Dąbie) oraz rząd jezior przybrzeżnych, dawnych zatok morskich odciętych mierzejami od Bałtyku (Łebsko, Gardno, Jamno i in.). Wiele z nich należy do największych w Polsce (Łebsko zajmuje 3 miejsce, Dąbie — 4, Miedwie — 5, Gardno — 8, Jamno — 9). Najważniejszą rzeką jest graniczna Odra. W swym dolnym biegu ma 2 koryta: Regalica uchodzi do jez. Dąbie, Odra Zachodnia do Zalewu Szczecińskiego, który 3 cieśninami — Dziwną, Świną i Pianą (ta ostatnia na terenie NRD) łączy się z Bałtykiem. Odra ma na terenie woj. szczecińskiego tylko niewielkie dopływy: Słupię, Rurzycę, Tywę, Płonię i Inę. Ze wzniesień pojezierza rzeki płyną na pn. i na pd. Ku pn. do Bałtyku dążą: Rega, Parsęta, Wieprza, Słupia, Łu-pawa i Łeba, na pd. natomiast (do Noteci) płyną: Drawa - i Gwda; wszystkie te rzeki są wykorzystywane przez kajakarzy w celach turystycznych, szczególnie piękny jest szlak Drawą. Na niektórych rzekach wybudowano zapory wodne dla celów energetycznych, m.in. na Myśli, Redze, Drawie, Radwi i Słupi; w tych celach wykorzystuje się też 2 jeziora w okolicy Żydowa. Ściera się tu klimat morski z kontynentalnym, czego wynikiem jest zmienna pogoda. Klimat Pomorza Zachodniego WIADOMOŚCI OGÓLNE jest jednakże bardziej morski niż w innych częściach kraju; przeciętnie jest tu cieplej zimą, chłodniej latem, szczególnie na obszarach przymorskich. Największe nasłonecznienie jest od maja do sierpnia, ale piękna jest też jesień; w tych samych mniej więcej miesiącach występuje najmniejsze zachmurzę-nie, Najwięcej dni słonecznych jest nad morzem, ale zdarzają się też silne mgły. Średnia temperatura lipca wynosi dła Szczecina ok. 18°C. Średnia roczna suma opadów waha się od 550 mm (okolice Pyrzyc) do 700 mm na wyższych terenach pojeziernych; największe opady są w lipcu i sierpniu. Ostre zimy i większe śniegi zdarzają się nad morzem wyjątkowo, częściej na terenach pojeziernych. Życie gospodarcze. Pomorze Zachodnie to ważny obszar rol-niczo-leśny, ale i inne dziedziny gospodarki odgrywają tu dużą rolę, szczególnie przemysł i gospodarka morska (w tym stocznie i transport). Ogółem zatrudnienie w 3 omawianych województwach w gospodarce uspołecznionej osiągnęło 635 tys. osób. Przemysł skoncentrowany jest w Szczecinie i okolicy, w Koszalinie i Słupsku i w kilku większych ośrodkach. Zniszczony w czasie wojny, został odbudowany i rozbudowany, powstały liczne nowe duże zakłady przemysłowe z Zakładami Chemicznymi w Policach i elektrownią Dolna Odra na czele. Poważną pozycję zajmują przemysły: papierniczy, drzewny i meblowy (Słupsk), odzieżowy (Stargard Szczeciński), spożywczy (cukrowniczy i cukierniczy, młynarski, mleczarski, mięsny, rybny, ziemniaczany), elektroniczny (Koszalin, Kołobrzeg) i elektromaszynowy. W Słupsku są wielkie nowoczesne zakłady obuwnicze, zakłady naprawcze autobusów i wiele innych placówek. Stale też rozwija się przemysł Koszałina. W Miastku czynna jest wytwórnia rękawiczek i odzieży skórzanej. Tempo rozwoju przemysłu Pomorza Zachodniego rośme; przewidziane jest dalsze lokowanie zakładów przemysłowych zużywających duże ilości wody wzdłuż Odry i na brzegach Zalewu Szczecińskiego. W województwach wsck. będzie się rozwijał przemysł elektroniczny, lekki, spożywczy i inne działy gospodarki narodowej nie niszczące środowiska przyrodniczego. ŻYCIE GOSPODARCZE — ROLNICTWO Gospodarka morska. Mówiąc o gospodarce Pomorza Zachodniego nic można pominąć dziedzin związanych z morzem. Położenie u ujścia Odry i nad brzegiem Bałtyku jest podstawowym czynnikiem rozwoju regionu. Gospodarka morska i turystyka na Pomorzu Zachodnim mają znaczenie dla całej Polski. Duży procent pracujących związany jest z gospodarką morską: ze stoczniami, z transportem morskim, z rybołówstwem i przetwórstwem rybnym. Ten dział ma duże znaczenie dla całego kraju. W Szczecinie działa największe przedsiębiorstwo Polskiej Marynarki Handlowej, posiadające około 120 statków o nośności 3,3 min DWT. W 1977 r. flota szczecińskiego armatora Polskiej Żeglugi Morskiej przewiozła 31 min t towarów. W pocz. 1976 r. powołane zostało nowe przedsiębiorstwo Polska Żegluga Bałtycka z siedzibą w Kołobrzegi którego jednym z zadań — obok transportu towarów — jest obsługa ruchu turystycznego. Port w Szczecinie przeładował w 1977 r. ok. 25 min t towarów, zachowując swą czołową pozycję na Bałtyku. Pewne partie towarów przeszły też przez porty w Kołobrzegu i w Darłowie. Rybacy zach. wybrzeża łowią rocznie ok. 300 tys. t ryb nie tylko na Bałtyku, ale przede wszystkim na odległych morzach świata. Stocznie szczecińskie oddają każdego roku do eksploatacji kilkanaście dużych statków. Mniejsze jednostki budowane są w Ustce. Porty w Szczecinie i w Świnoujściu są w stałej rozbudowie, łącznie z liniami dojazdowymi. Prowadzone są portowe prace inwestycyjne w Kołobrzegu, Darłowie, Ustce i Łebie. Wiele przedsiębiorstw przemysłu okrętowego znajduje się na śródlądziu (Słupsk, Recz, Barlinek). Wszystkie obiekty związane z gospodarką morską są interesujące także pod względem krajoznawczym. Flota pasażerska (statki żeglugi przybrzeżnej i promy morskie) obsługują łącznie ok. 1 min turystów rocznie. Rolnictwo. Po II wojnie światowej rolnictwo — podobnie jak miasta, porty, przemysł oraz komunikacja — było prawie całkowicie zniszczone. Po 35 latach gospodarowania rolnictwo Pomorza Zachodniego, pomimo gleb słabej jakości (wyjątkiem jest ziemia pyrzycka i okolice Kołobrzegu), uzyskuje ponad średni krajowy poziom produkcji roślinnej. WIADOMOŚCI OGÓLNE Powierzchnia użytków rolnych w 3 województwach zach. wybrzeża wynosi ok. 1 320 tys. ha, w tym grunty orne 994 tys. ha. Pozycję czołową zajmuje woj. szczecińskie (ponad 400 tys. ha gruntów ornych), na drugim miejscu jest woj. koszalińskie (322 tys. ha) i woj. słupskie (269 tys. ha). W poszczególnych województwach od 55-60% użytków rolnych należy do gospodarstw uspołecznionych, głównie PGR-ów, reszta do rolników indywidualnych. W ostatnich latach wybudowano liczne duże fermy hodowlane trzody chlewnej i krów (Kołbacz, Graniczna), dalsze są w budowie. Klimat Pomorza Zachodniego, a szczególnie jego części środkowej i wschodniej, sprzyja uprawie ziemniaków (w Boninie pod Koszalinem pracuje Instytut Ziemniaka). Każdego roku w rolnictwie Pomorza Zachodniego teali żuje się duże inwestycje. Są to województwa dostarczające duże ilości zbóż i innych ziemiopłodów, pomimo że liczba zatrudnionych na roli na 100 ha użytków rolnych jest znacznie niższa niż w reszcie kraju. Podkreślić trzeba rozwój me chanizacji i duży napływ kadr fachowych. Łasy. Pomorze Zachodnie to kraina bogata w lasy. Jest ich dość dużo szczególnie w woj. koszalińskim i woj. słupskim. Szczecin jest otoczony 2 puszczami: od zach. Wkrzauską, a od wsch. Goleniowską. Wielkie lasy są na pojezierzu w okolicach Drawska, Połczyna-Zdroju, Miastka i Bytowa, natomiast najsłabiej są zalesione okolice Pyrzyc. Łącznie lasy 3 województw zajmują ok. 8650 kms (33% całości obszaru); powierzchnia ich w woj. szczecińskim jest bliska średniej krajowej (średnia dla Polski wynosi 27,4%), w woj. koszalińskim sięga 36%, a w woj. słupskim nawet 41%. Wiele obszarów lasów pomorskich jest zaliczanych do unikalnych. Na czoło wysuwają się: Woliński Park Narodowy ze swymi lasami bukowo-dębowo-sosnowymi, podszczeciń-skie Góry Bukowe pokryte wspaniałymi buczynami oraz Słowiński (Łebski) Park Narodowy z wędrującymi wydmami i roślinnością typową dla tego rodzaju piaszczystych obszarów. Niezależnie od 2 parków narodowych jest tu kilkadziesiąt rezerwatów przyrody — leśnych, torfowiskowych, flory-stycznych, wodnych, stepowych, słonoroślowych, fauny, krajobrazowych oraz przyrody nieożywionej. Na całym terenie turysta znajdzie setki pomników przyrody ożywionej